Czynniki uciążliwe, w przeciwieństwie do szkodliwych, nie stanowią zagrożenia dla życia lub zdrowia pracownika. Przyczyniają się jednak do obniżenia wydajności pracownika i gorszego samopoczucia. Choć dla czynników uciążliwych nie ustalono najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) ani najwyższego dopuszczalnego natężenia fizycznego (NDN) to, w zależności od poziomu oddziaływania, każdy czynnik uciążliwy może w końcu stać się szkodliwym lub niebezpiecznym. Identyfikacja sytuacji należy do zadań służby BHP. Poznaj uciążliwe i szkodliwe dla zdrowia czynniki i obowiązki pracodawcy!
Czym są czynniki uciążliwe występujące w miejscu pracy?
Uciążliwe warunki pracy nie oddziałują bezpośrednio na zdrowie i życie pracowników. Czynniki te obniżają jednak komfort pracy i mogą być powodem dłuższych nieobecności pracownika. Wyróżniamy 3 grupy czynników uciążliwych dla zdrowia w środowisku pracy:
- czynniki fizyczne;
- czynniki biologiczne;
- czynniki chemiczne.
Z reguły uciążliwe czynniki nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Mogą jednak powodować większą podatność na wypadki przy pracy, dlatego służby BHP mogą zakwalifikować je do czynników szkodliwych lub niebezpiecznych. Zależy to od ich stopnia poziomu oddziaływania na pracownika.
Czynniki fizyczne
Fizyczne czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy to m.in.:
- hałas (ultradźwiękowy i infradźwiękowy);
- nieprawidłowe oświetlenie;
- promieniowanie jonizujące;
- promieniowanie nadfioletowe;
- promieniowanie podczerwone;
- promieniowanie laserowe;
- drgania i wstrząsy;
- pole elektromagnetyczne;
- mikroklimat (temperatura i wilgotność powietrza);
- nieprawidłowe ciśnienie atmosferyczne;
- elektryczność statyczna;
- napięcie w obwodzie elektrycznym;
- maszyny i różne mechanizmy;
- ruchome elementy urządzeń;
- naruszenia konstrukcji;
- ostre krawędzie maszyn i wyrobów.
Czynniki biologiczne
Czynniki biologiczne mogą być powodem zakażenia, alergii i zatrucia. W zależności od poziomu oddziaływania lub innych warunków czynniki te mogą przyczyniać się do wystąpienia chorób na tle:
- alergicznym (np. astma oskrzelowa, alergiczny nieżyt nosa, zapalenie obrzękowe krtani);
- zakaźnym (np. grzybice skóry, wirusowe zapalenie wątroby, gruźlica);
- rakotwórczym (np. rak pierwotny wątroby).
Czynniki zwiększające ryzyko zakażeń to:
- wirusy;
- grzyby;
- bakterie.
Czynniki chemiczne
Szkodliwe lub uciążliwe szkodniki chemiczne w zakładzie pracy to te, które przedostają się do organizmu drogą wziewną lub przez skórę czy przewód pokarmowy. Mogą oddziaływać na pracownika w sposób:
- rakotwórczy;
- mutagenny;
- uczulający;
- toksyczny;
- drażniący;
- szkodliwy na funkcje rozrodcze.
Do czynników chemicznych zaliczamy wszelkie pyły, gazy, dym i opary.
Czynniki szkodliwe i uciążliwe – czym się różnią?
Według definicji, czynniki uciążliwe to te, które nie powodują chorób, a znacznie obniżają komfort pracy. Czynniki szkodliwe natomiast mogą doprowadzić do powstania choroby zawodowej lub innego schorzenia, a nawet trwałego uszczerbku na zdrowiu. Wiadomo jednak, że każdy czynnik może przeobrazić się w szkodliwy, a nawet niebezpieczny. Zależy to od poziomu oddziaływania, sposobu wykonywania pracy, czasu pracy oraz indywidualnych predyspozycji pracownika. Jak odróżnić rodzaje czynników mogących powodować pogorszenie stanu zdrowia?
Przepisy dotyczące czynników
Niestety, przepisy w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy nie rozróżniają precyzyjnie czynników szkodliwych od uciążliwych. Oba rodzaje w widoczny sposób wpływają na organizm i zdrowie człowieka. Poziom szkodliwości w głównej mierze zależy od stopnia oddziaływania czynników i pozostałych warunków pracy. Ocena czynników należy od obowiązków służb BHP.
Czynniki niebezpieczne na stanowisku pracownika
Niebezpieczny czynnik może być przyczyną urazu, nagłego pogorszenia stanu zdrowia, a nawet śmierci pracownika. Najczęściej dochodzi do porażenia prądem czy zranienia się elementami ostrymi. Warto zauważyć, że dla jednego pracownika ten sam czynnik może być jedynie uciążliwym warunkiem pracy, a dla drugiego będzie stanowić poważne niebezpieczeństwo. Na przykład, nieodpowiednie oświetlenie będzie męczące dla pracownika biurowego, natomiast dla osoby pracującej przy maszynach tnących – zbyt słabe światło może prowadzić do wypadku przy pracy.
Ocena ryzyka zawodowego
Definicja ryzyka zawodowego została określona w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy:
- „(…) rozumie się przez to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposoby wykonywania pracy”.
Ocena ryzyka jest więc dokładnym sprawdzeniem, co w miejscu pracy może szkodzić. Do dokonania oceny ryzyka zawodowego zobowiązany jest pracodawca.
Czynniki uciążliwe w środowisku pracy – obowiązki pracodawcy
Pracodawca w związku z występowaniem czynników uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ma pewne obowiązki. Zatrudniający musi wskazać czynniki, rozpoznać ich źródła oraz zlecić wykonanie badań i pomiarów. Pracodawca musi także prowadzić rejestr i przechowywać dane przez okres 40 lat. Kwestie dotyczące warunków pracy regulują przepisy BHP i akty prawne (np. kodeks pracy). Pracodawca ma obowiązek zapewnić likwidację zagrożeń i odpowiednią organizację pracę. Bardzo ważne jest również zapewnienie szkoleń BHP i środków ochrony zbiorowej lub indywidualnej.
Praca biurowa i warunki pracy – na co narażeni są pracownicy?
Praca biurowa bezpośrednio wiąże się z wykonywaniem zadań przy komputerze. Każdy pracownik w biurze narażony jest więc na:
- działanie promieniowania jonizującego i optycznego i cieplnego;
- obciążenia mięśniowo-szkieletowe przez wymuszoną pozycję ciała podczas wykonywania pracy;
- obciążenia narządu wzroku, a nawet pogorszenie wzroku.
Konsekwencje wynikające z biurowego stanowiska pracy przy komputerze można ograniczyć. Miejsce pracy powinno być dostosowana zgodnie z zasadami BHP. Bardzo ważne jest oświetlenie, ustawienie biurka względem okna, wygodny fotel i właściwy stan techniczny sprzętu.
Czynniki uciążliwe, szkodliwe i niebezpieczne – zasady BHP
System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy to elementy, które służą ustalaniu polityki i celów firmy w zakresie bezpieczeństwa. Obowiązek zapewnienia bezpiecznych i komfortowych warunków pracy spoczywa na pracodawcy. Dobrym sposobem jest zatrudnienie w firmie specjalisty ds. BHP. Osoba zatrudniona na stanowisku pełni funkcje doradcze, nadzorujące i kontrolne. Służba BHP w przedsiębiorstwie musi współpracować nie tylko z wewnętrznymi organami nadzoru, ale również zewnętrznymi: medycyną pracy, Państwową Inspekcją Pracy, Państwową Inspekcją Sanitarną i specjalistycznymi prywatnymi firmami doradczymi.
Wiesz już, czym są czynniki uciążliwe w pracy. Nie warto marnować zdrowia i ryzykować swojego życia przez niewłaściwie zorganizowane stanowisko w pracy. Pracodawca powinien dołożyć wszelkich starań, aby zlikwidować lub przynajmniej ograniczyć czynniki szkodliwe i niebezpieczne i zaopatrzyć pracowników w stosowne środki ochronne.
Zobacz także:- Zagrożenia mechaniczne występujące w środowisku pracy
- Czynniki niebezpieczne występujące w środowisku pracy
- Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy – dowiedz się, czym są badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia
- Zagrożenie biologiczne – szkodliwe czynniki w miejscu pracy
- Zagrożenia fizyczne – uciążliwe i szkodliwe czynniki w środowisku pracy
