Badanie profilaktyczne sprawdza zdolność przyszłego pracownika do bezpiecznego wykonywania powierzonych obowiązków. Jeżeli lekarz medycyny pracy nie stwierdzi żadnych przeciwwskazań zdrowotnych, wydaje stosowne zaświadczenie – ważne przez określony czas. W trakcie trwania umowy wykonuje się także okresowe i kontrolne badania lekarskie do pracy. Kodeks pracy precyzuje okoliczności, które wymagają ich przeprowadzania. Jeśli między zakończeniem pracy a podjęciem nowego zatrudnienia w identycznych warunkach mija mniej, niż 30 dni, nie ma konieczności wykonywania kolejnej kontroli stanu zdrowia pracownika. Oczywiście pod warunkiem, że poprzednie badania nie straciły ważności. Dowiedz się więcej!
Niniejszy artykuł powstał dzięki wsparciu serwisu czasprzedsiebiorcow.pl
Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy wymagają aktualnego orzeczenia lekarskiego
Aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania zadań w określonych warunkach pracy to warunek obligatoryjny. Kodeks pracy nakłada obowiązki na obie strony. Pracodawca, który dopuszcza do pracy pracownika bez aktualnych badań profilaktycznych, narusza przepisy BHP i prawa pracownicze. Naraża się tym samym na grzywnę w wysokości od 1 do 30 tysięcy złotych. Zobowiązania pracodawcy w zakresie profilaktycznej opieki zdrowotnej wynikają także z ustawy o służbie medycyny pracy.
Z kolei pracownik, który odmawia wykonania badań lekarskich do pracy, z prawnego punktu widzenia nie wykonuje poleceń dotyczących pracy. To ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych, które może być podstawą do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia. W związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Jeżeli z własnej winy nie otrzyma kolejnego orzeczenia stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy w warunkach opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, za ten czas poza pracą nie będzie otrzymywać wynagrodzenia.
Lekarskie badanie wstępne przeprowadza się w zależności od czynników ryzyka na stanowisku pracy
Dokładne warunki znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników z 30 maja 1996 r. Szczególną kategorię stanowią tutaj dodatkowe badania sanitarno-epidemiologiczne. Niezbędne na stanowiskach, w których istnieje możliwość pośredniego lub bezpośredniego zakażenia innych osób. Wykonuje się nie tylko w zakładach produkcji żywności, sklepach z artykułami spożywczymi i w branży gastronomicznej, ale także w szkolnictwie. Takie badania lekarskie do pracy mogą wykonywać:
- placówki Państwowej Inspekcji Sanitarnej;
- jednostki Wojskowej Inspekcji Sanitarnej;
- laboratoria akredytowane przez ww. instytucje.
Praca biurowa przy komputerze wymagania sprawdzenia wzroku, narażenie na hałas oznacza konieczność przeprowadzania regularnych badań laryngologicznych itd. Wszystko zależy od miejsca pracy. Występujące czynniki ryzyka dzieli się na 5 podstawowych grup. Badanie lekarskie do pracy w centrum medycznym wykonuje się pod kątem ekspozycji pracownika na:
- Czynniki fizyczne:
- hałas (jego natężenie, szacowana ilość godzin pracy w hałasie);
- wibracje (pracodawca wskazuje ich rodzaj wraz z wynikami ich pomiarów):
- miejscowe;
- ogólne;
- promieniowanie:
- jonizujące;
- nadfioletowe;
- podczerwone;
- elektromagnetyczne;
- lasera;
- gorący lub zimny mikroklimat.
- Pyły przemysłowe (pracodawca wymienia ich typy):
- Czynniki chemiczne lub toksyczne (pracodawca wskazuje rodzaje, stężenie i ilość godzin bliskiego kontaktu pracownika z substancjami).
- Czynniki biologiczne:
- HBV;
- HCV;
- HIV;
- inne.
- Inne czynniki:
- komputer (ilość godzin);
- kierowanie:
- samochodem lub pojazdem innej kategorii;
- wózkiem widłowym;
- maszyną w ruchu;
- praca zmianowa (w tym nocna);
- praca na wysokości:
- do 3 metrów;
- powyżej 3 m;
- dźwiganie ciężarów (szacowany wydatek energetyczny lub masa w kilogramach);
- monotonia pracy;
- stanowisko decyzyjne;
- narażenie życia.
Badanie lekarskie do pracy – skierowanie na badanie profilaktyczne dla pracownika
Pracodawca wypisuje je w trzech egzemplarzach – jeden do akt osobowych pracownika, jeden dla zakładu medycyny pracy, jeden dla zatrudnianej osoby. Przedstawienie warunków pracy opisanych w skierowaniu musi uwzględniać wszystkie czynniki i okoliczności niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia oraz po prostu uciążliwe. Jak widać po liście powyżej, badanie lekarskie do pracy ma na celu nie tylko ustalenie zdolności do wykonywania pracy. Kontrola lekarska sprawdza także, czy dopuszczenie do pracy konkretnej osoby na konkretne stanowisko nie stworzy zagrożenia dla innych osób lub mienia.
Kiedy należy wykonywać badanie lekarskie do pracy?
Skierowanie na badanie profilaktyczne pracodawcy wystawiają w trzech przypadkach:
- przyjmują do pracy nowego pracownika;
- przenoszą pracownika młodocianego na inne stanowisko pracy;
- przenoszą pracownika na inne stanowisko, gdzie występują inne czynniki ryzyka lub uciążliwe warunki. Jeśli uniemożliwi to wynik badań sanitarno-epidemiologicznych (czasowe lub trwałe przeciwwskazania), pracodawca ma obowiązek odsunąć taką osobą od wykonywania nowych prac i zachować przy tym poufność.
Badanie kontrolne sprawdzają zdolność pracownika do kontynuowania pracy na danym stanowisku
Rozmaite choroby wymagają dłuższej rekonwalescencji. W takich przypadkach niezbędna jest szczególna ostrożność. Kontrolne badanie lekarskie do pracy muszą przejść pracownicy, którzy wracają do wykonywania obowiązków po okresie niezdolności do pracy trwającym dłużej niż 30 dni. Podobnie wygląda postępowanie w przypadku choroby zawodowej.
Jeżeli podczas wizyty u lekarza medycyny pracy stwierdzone zostaną objawy wywołane czynnikiem ryzyka, pracownik powinien zostać przeniesiony na stanowisko, które nie naraża go na pogłębienie problemu zdrowotnego. Dokładny termin, czas i inne warunki określa orzeczenie lekarskie wydane pracownikowi. Jeśli powoduje to zmniejszenie wynagrodzenia, takiej osobie przysługuje dodatek wyrównawczy, maksymalnie na 6 miesięcy. Powrót do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku powinny poprzedzić badania kontrolne.
Niektóre badania okresowe można wykonać również po ustaniu stosunku pracy
Podstawowym celem tego rodzaju badań jest potwierdzenie braku przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Termin uzależniony jest od ważności pierwszych badań profilaktycznych lub poprzednich badań okresowych. Nieco inaczej wygląda to w zawadach, gdzie pracownicy są narażeni na specyficzne czynniki groźne dla zdrowia. Osobom, które mają kontakt z substancjami rakotwórczymi i pyłami zwłókniającymi prawo gwarantuje nie tylko przeprowadzanie badań do pracy. Mogą sprawdzić swój stan zdrowia na koszt pracodawcy również:
- po przeniesieniu na stanowisko wyłączające ww. czynniki ryzyka;
- po zakończeniu stosunku do pracy, jeśli zgłoszą odpowiedni wniosek.
Badania okresowe powinny być przeprowadzane w godzinach pracy, bez zmian w wynagrodzeniu
Chyba że brak orzeczenia o zdolności do pracy wynika z winy pracownika. Nie dotyczy to również sytuacji, w których osoba zatrudniona pracuje na nocną zmianę, w weekendy – kiedy jej grafik nie pokrywa się z dostępnością placówek medycyny pracy. Pracodawca nie ma obowiązku kierowania na badanie lekarskie w godzinach pracy, ale powinien tak robić „w miarę możliwości”.
Za badanie lekarskie do pracy płaci pracodawca. Kiedy udać się do lekarza medycyny pracy?
Skierowanie zawsze wystawiane jest na konkretny termin badań lekarskich do pracy. Czasami pracodawca daje pracownikowi możliwość indywidualnego uzgodnienia daty i godziny wizyty z placówką medycyny pracy. Pracodawca powinien pokryć również koszty ewentualnej podróży. Obowiązują tu takie same zasady rozliczeń, jak podczas wyjazdów służbowych.
W przebiegu badania lekarskiego do pracy mogą ujawnić się istotne przeciwwskazania zdrowotne
Każde badanie lekarskie do pracy kończy się wydaniem orzeczenia lekarskiego. Dokument stwierdzi brak istotnych przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku lub istnienie tymczasowych albo trwałych okoliczności, które uniemożliwiają podjęcie pracy. Co, jeśli kandydatowi albo pracownikowi nie uda się przejść badań lekarskich? Pracownik i pracodawca mają 7 dni na odwołanie się od treści orzeczenia. Wniosek składa się u tego samego lekarza medycyny pracy, który je wystawił. Kolejne badanie lekarskie do pracy wykonuje wojewódzki ośrodek medycyny pracy w ciągu 14 dni od złożenia odwołania.
Wiesz już, po co wykonuje się badanie lekarskie do pracy. Każde środowisko pracy stawia określone wyzwania. Rzetelna kontrola, tak jak szkolenia BHP, zmniejszają ryzyko wypadków i szkód materialnych. Realna jakość badań lekarskich do pracy to już osobny temat.
Zobacz także:- Art. 229 KP, czyli kiedy niezbędna jest profilaktyka ochrony zdrowia?
- Choroba zawodowa pracownika – sprawdź, czym jest choroba zawodowa i narażenie zawodowe. Jakie obowiązki ma pracodawca?
- Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy – dowiedz się, czym są badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia
- Art. 231 KP — jaka jest jego treść i do czego zobowiązuje on przedsiębiorcę?
- Zwolnienie lekarskie pracownika a szkolenie BHP