Państwowa Inspekcja Sanitarna (PIS, potocznie ten podmiot określany jest jako sanepid) to organ, który pomaga na przykład zwalczać choroby epidemiczne. Jego wzmożoną aktywność można było zaobserwować szczególnie w początkowym okresie pandemii koronawirusa. Ponadto, służby inspekcyjne sprawują kontrolę nad przestrzeganiem zasad sanitarnych w przedsiębiorstwach. Sprawdź, czym jeszcze się zajmują!
Przedstawiamy artykuł, który jest owocem wspólnych działań z panoramaprzedsiebiorstw.pl
Państwowa Inspekcja Sanitarna – jaka jest podstawa prawna nadzoru?
Działalność państwowych organów odpowiedzialnych za nadzór sanitarny i przeciwdziałanie powstawaniu chorób zakaźnych jest ściśle regulowana przez przepisy prawne. Taki stan rzeczy wynika stąd, iż funkcjonowanie jednostek sanitarnych ma istotne znaczenie z punktu widzenia bezpieczeństwa publicznego. Głównym aktem prawnym jest w tym przypadku Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. 1985 Nr 12 poz. 49).
Ustawa ta określa zakres działania PIS, czyli Państwowej Inspekcji Sanitarnej. W akcie prawnym sprecyzowano również sposób organizacji tej instytucji oraz wskazano, że jest ona podległa ministrowi właściwemu do spraw zdrowia.
W przepisach określono także zasady funkcjonowania Wojskowej Inspekcji Sanitarnej (WIS), czyli jednostki odpowiedzialnej za przeciwdziałanie zagrożeniom w jednostkach militarnych.
Zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Bieżący nadzór sanitarny i działania zapobiegawcze w zakresie ochrony zdrowia publicznego
Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 roku, Państwowa Inspekcja Sanitarna realizuje zadania w takich obszarach jak higiena:
- pracy w przedsiębiorstwach;
- radiacyjna;
- środowiska;
- produktów kosmetycznych oraz żywności;
- w zakresie nauczania i wychowywania;
- wypoczynku;
- pracy personelu medycznego oraz szeroko rozumianej służby zdrowia.
Z powyższego zestawienia bezsprzecznie wynika, że zakres Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest bardzo szeroki i dotyka właściwie każdego obszaru naszego funkcjonowania, w tym m.in. życia zawodowego, zaopatrywania się w artykuły konsumpcyjne czy pobytu w placówkach służby zdrowia. Kompleksowy charakter działań prowadzonych przez inspektorów sanitarnych ma zapewnić możliwie jak największe bezpieczeństwo społeczeństwa.
Jakie uprawnienia ma Państwowa Inspekcja Sanitarna?
Aby możliwe było sprawne zapobieganie zagrożeniom, Państwowa Inspekcja Sanitarna została wyposażona w szereg uprawnień. Dzięki licznym kompetencjom jej organy mogą podejmować skuteczne działania z zakresu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem np. chorób zakaźnych. Taki stan rzeczy oznacza, że przedstawiciele służb inspekcyjnych – w celu realizacji zadań z zakresu bezpieczeństwa publicznego – mają prawo między innymi do:
- wstępu na teren zakładu przemysłowego zarówno w godzinach roboczych, jak i na przykład w porze nocnej. Uprawnienie to zezwala im na wstęp do wszystkich pomieszczeń należących do kontrolowanego podmiotu;
- wstępu do takich miejsc jak obiekty użyteczności przemysłowej, nieruchomości, środki transportu (w tym także statki, samoloty itp.);
- pobierania próbek materiałów (np. żywności przetwarzanej w restauracjach) z zamiarem wykonania badań laboratoryjnych;
- wylegitymowania pracowników przebywających na terenie kontrolowanego obiektu oraz przesłuchania ich w celu uzyskania informacji niezbędnych do przeprowadzenia kontroli.
Co może zrobić inspektor w przypadku stwierdzenia naruszeń?
W zależności od skali stwierdzonych nieprawidłowości przedstawiciel służb inspekcyjnych może podejmować różne działania. Jeśli naruszenia nie są zbyt rażące, przedstawiciel jednostki sanitarno-epidemiologicznej najprawdopodobniej nakaże niezwłoczne usunięcie uchybień.
Jeżeli jednak naruszenia mają poważniejszy charakter i stanowią zagrożenie dla zdrowia oraz życia np. personelu znajdującego się na terenie obiektu przemysłowego, konieczne jest podjęcie bardziej radykalnych działań. Rozumie się przez to m.in. nakaz wstrzymania pracy w części zakładu (tj. na danym stanowisku bądź dziale), a w skrajnych wypadkach – w całym przedsiębiorstwie.
W wyniku działań tej instytucji wycofany może zostać produkt, środek transportu wykorzystywany w działalności przedsiębiorstwa, prefabrykaty itp. W takiej sytuacji przedsiębiorca musi liczyć się również z sankcjami natury finansowej.
Czy utrudnianie działalności służb inspekcyjnych jest karane?
Odpowiedź na to pytanie jest krótka. Zdecydowanie tak. Odpowiednie zapisy zamieszczono we wspomnianej już ustawie z dnia 14 marca 1985 roku. Zgodnie z nimi za utrudnianie pracy inspektorom Państwowej Inspekcji Sanitarnej należy liczyć się z:
- grzywną, karą aresztu, ograniczenia lub nawet pozbawienia wolności do lat dwóch. Tego typu sankcje grożą każdemu, kto próbuje wprowadzić na rynek substancje wbrew decyzji wydanej przez państwowego inspektora sanitarnego (lub jej nie wycofuje);
- grzywną, karą aresztu (nie dłuższego niż 30 dni), ograniczenia wolności, jeśli dany podmiot utrudnia lub uniemożliwia prowadzenie działalności przez pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Przez utrudnianie rozumie się tu na przykład nieudzielenie zgody na wstęp zakładu przemysłowego czy odmowę udostępnienia dokumentacji firmowej.
Wprowadzenie sankcji z tytułu niestosowania się do poleceń wydawanych przez inspektora sanitarnego jest kwestionowane w niektórych środowiskach. Z drugiej jednak strony takie działanie jest konieczne. Istotą działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest działanie szybkie, zdecydowane i nastawione na prewencję. Tymczasem, sprzeciw ze strony pracodawców, pracowników lub innych podmiotów mógłby utrudnić realizację zadań, a co za tym idzie — doprowadzić do stanu niebezpiecznego dla otoczenia.
Organy odpowiedzialne za sprawowanie nadzoru nad warunkami sanitarno-epidemiologicznymi w Polsce
Organy tworzące system nadzoru sanitarnego oraz ich kompetencje zostały wskazane w ustawie o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Cała instytucja jest podzielona na dwie części, tj. jednostki centralne oraz terenowe.
Podmiotem kierującym działalnością instytucji jest Główny Inspektor Sanitarny, który zajmuje się m.in. koordynacją działań prowadzonych na niższych szczeblach.
Jednostki terenowe to inspektoraty wojewódzkie oraz powiatowe i graniczne. Te ostatnie wykonują swoje obowiązki na terenie przejść granicznych, portów morskich itp.
Państwowa Inspekcja Sanitarna na froncie walki z chorobami zakaźnymi
Choć Covid-19 jeszcze nie zniknął z naszego życia, wiadomo już, że służby wchodzące w skład inspekcji sanitarnej odegrały bardzo dużą rolę podczas walki z pandemią koronawirusa w Polsce. Jednostki podległe Państwowej Inspekcji Sanitarnej zajęły się wykonywaniem takich zadań jak na przykład:
- koordynacja wymiany informacji z lekarzami z POZ (punktów Podstawowej Opieki Zdrowotnej),
- zbieranie informacji na temat liczby zakażeń oraz przygotowywanie raportów na temat rozwoju pandemii w kraju. Rozumie się przez to między innymi analizę informacji w zakresie tego, jaki jest przebieg choroby w poszczególnych grupach wiekowych, w których regionach kraju choroba rozprzestrzenia się najszybciej itp. Informacje te niewątpliwie pomogły rządowi w walce z Covid-19.
Oprócz tego istotną część działań prowadzonych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej stanowią także działania edukacyjne. Edukacja w tym zakresie objęła między innymi zalecenia dotyczące prawidłowego noszenia maseczek czy stosowania płynów dezynfekcyjnych.
Państwowa Inspekcja Sanitarna to podmiot, którego znaczenie w nowoczesnym państwie jest niestety często niedoceniane. Instytucję tą postrzega się przez pryzmat kontroli, które są prowadzone w drobiazgowy sposób i utrudniają funkcjonowanie weryfikowanych przedsiębiorstw. Tymczasem działania te, choć pozornie zbyteczne, są konieczne z punktu widzenia ochrony zdrowia ludzkiego.
Zobacz także:- Jakie zadania ma Państwowa Inspekcja Pracy w zakresie prawa pracy oraz BHP? PIP jako element polityki społecznej państwa
- Społeczna inspekcja pracy – jaki jest zakres obowiązków i kto wchodzi w jej skład?
- Wstępne badanie lekarskie do pracy. Badania profilaktyczne pracowników przez lekarzy medycyny pracy
- Czym się zajmuje Urząd Dozoru Technicznego? Jakie przepisy regulują działania UDT w zakresie dozoru?
- Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia – co zawiera? Kto powinien zapoznać się z przepisami?
